Roztwory zawierające środki ochrony roślin o nieokreślonym składzie i nieznanej koncentracji (np. skażona ciecz po myciu zewnętrznym opryskiwacza, zebrane odcieki z magazynu) można gromadzić w specjalnie przygotowanych zbiornikach w celu ich neutralizacji, zagospodarowania, lub utylizacji przez specjalistyczne służby.

Zbieranie popłuczyn z miejsca mycia opryskiwacza do zbiornika na płynne pozostałości nie powinno rodzić ryzyka dla ludzi i środowiska. Zbiornik należy wyraźnie oznakować i zabezpieczyć przed uszkodzeniem i dostępem osób postronnych, a szczególnie dzieci.

Bioremediacja

Do neutralizacji środków ochrony roślin w pozostałościach płynnych można wykorzystać stanowiska bioremediacyjne. Bioremediacja polega na wykorzystaniu procesów rozkładu i mineralizacji substancji czynnych, czyli ich biodegradacji, przebiegającej w sposób naturalny w środowisku glebowym. Podstawową funkcją stanowiska bioremediacyjnego jest podtrzymanie i intensyfikacja tego procesu, najlepiej w integracji z miejscem napełniania i mycia opryskiwacza.

Biodegradacja jest wynikiem metabolicznych procesów mikroorganizmów glebowych, przede wszystkim grzybów, glonów i bakterii. Niektóre z nich, szczególnie grzyby białej zgnilizny (Phanerochaete chrysosporium), wytwarzają enzymy potrzebne do rozkładu ligniny będącej składnikiem organicznych cząstek gleby, np. resztek roślinnych. Enzymy te katalizują proces degradacji substancji czynnych wchodzących w skład środków ochrony roślin.

Zaletą bioremediacji jest fakt, że problem zagospodarowania pozostałości płynnych rozwiązuje lokalnie i kompleksowo, tzn. u źródła i bez ryzyka uwolnienia pozostałości do środowiska. Ich użytkowanie wymaga jedynie zachowania podstawowych środków ostrożności, systematycznego monitorowania stanu podłoża i okresowego jego napowietrzania.

Przykładem stanowiska bioremediacyjnego jest BIOBED oraz jemu pochodne: PHYTOBAC, BIOFILTER czy VERTIBAC. Czas eksploatacji substratu w tych stanowiskach wynosi od 5 do 8 lat, w zależności od warunków klimatycznych oraz intensywności użytkowania. Zużyty substrat, jeśli jest prawidłowo użytkowany, zawiera zwykle śladowe ilości substancji chemicznych. Niemniej jednak powinien być przez rok kompostowany, a następnie zużyty jako nawóz organiczny.

Stanowiska bioremediacyjne:

A – BIOBED, B – PHYTOBAC, C – BIOFILTER, D – VERTIBAC

Odpowiedzią na rosnące zainteresowanie biologiczną neutralizacją płynnych pozostałości po zabiegach ochrony roślin jest poradnik który można poprać TUTAJ

Dehydratacja

Inną metodą zagospodarowania ciekłych pozostałości jest ich dehydratacja, czyli odparowanie wody na stanowisku zlokalizowanym w gospodarstwie, a następnie bezpieczna likwidacja pozostałego po odparowaniu osadu przez podmioty upoważnione do utylizacji odpadów niebezpiecznych. W ten sposób duże objętości pozostałości ciekłych redukuje się kilkaset razy do osadów w ilości łatwej do transportu i utylizacji.

Główną zaletą systemów dehydratacyjnych jest brak wrażliwości na wyższe stężenia pozostałości, drobne ilości ropopochodnych węglowodorów, azotu z nawozów czy środki ochrony roślin niekorzystnie oddziałujące na mikroorganizmy w substratach systemów bioremediacyjnych (np. fungicydy miedziowe i siarkowe). Ponadto stanowiska dehydratacyjne nie wymagają dodatkowych urządzeń zużywających energię, są bardzo proste w konstrukcji, a przebiegający w nich proces dehydratacji nie wymaga żadnej obsługi. W Polsce oferowane są dwa rodzaje stanowisk dehydratacyjnych: HELIOSEC oraz REMDRY:

A – HELIOSEC, B – REMDRY ze stanowiskiem do mycia opryskiwacza

Inne metody zagospodarowania pozostałości płynnych

W gospodarstwach hodowlanych możliwe jest zagospodarowanie płynnych pozostałości po ochronie roślin razem z gnojówką lub gnojowicą rozlewaną na polu. Zanieczyszczona woda, ze stanowisk napełniania i mycia opryskiwaczy może być odprowadzana do zbiorników na gnojówkę/gnojowicę gdzie ulega rozcieńczeniu przed wywiezieniem i rozprowadzeniem na polu.

Przepisy ograniczające objętość płynnych nawozów naturalnych, jaka może być stosowana na jednostkę powierzchni pola gwarantują odpowiednie rozłożenie przestrzenne pozostałości środków ochrony roślin, bez ryzyka ich kumulacji w glebie.

UWAGA! Jeśli zagospodarowanie płynnych pozostałości środków ochrony roślin w gospodarstwie budzi wątpliwości co do bezpieczeństwa dla ludzi, zwierząt i środowiska to ich utylizację należy powierzyć podmiotom figurującym w Rejestrze BDO i upoważnionym do zbierania i transportu odpadów oznaczonych kodem 02 01 08*.

Dobra praktyka – zalecenia

1. Nigdy nie wylewaj cieczy zawierającej środki ochrony roślin bezpośrednio lub pośrednio przez kanały ściekowe do jakiegokolwiek zbiornika wodnego:

• płynne pozostałości gromadź i przechowuj w specjalnie do tego celu przeznaczonych zbiornikach
• wielokrotnie rozcieńczone pozostałości płynne można odprowadzić do zbiornika na gnojowicę

2. Skażone płynne pozostałości przechowuj bezpiecznie do czasu ich zagospodarowania, neutralizacji lub utylizacji:

• rury odprowadzające wodę skażoną środkami ochrony roślin (np. z miejsc napełniania lub mycia opryskiwacza) do zbiorników przeznaczonych do przechowywania płynnych pozostałości muszą być szczelne i nie mogą zatrzymywać cieczy
• zbiorniki do przechowywania płynnych pozostałości muszą być szczelne i wyraźnie oznakowane, ze wskazaniem ich zawartości
• zbiorniki podziemne powinny mieć podwójną ścianę

3. Wykorzystaj możliwości neutralizacji pozostałości płynnych w gospodarstwie:

• zanieczyszczoną wodę po napełnianiu i myciu opryskiwacza neutralizuj w stanowisku bioremediacyjnym lub dehydratacyjnym
• zagospodaruj płynne pozostałości jako dodatek do rozlewanej w polu gnojowicy (we własnym gospodarstwie i zgodnie z krajowymi przepisami prawa dotyczącymi użycia gnojowicy)

nie stosuj płynnych pozostałości w miejscach rodzących ryzyko zanieczyszczenia wód powierzchniowych lub podziemnych