Środki ochrony roślin nie stanowią zagrożenia dla wód, jeśli stosujemy je prawidłowo. Wystarczy jednak kilka kropel substancji żeby w dużym stawie uczynić wodę niezdatną do picia lub uzdatniania dla ludzi.

Polskie rolnictwo zużywa średnio trzecią część wody wykorzystywanej w na­szej gospodarce i może przyczyniać się do jej zanieczyszczenia. Po części dlatego, że stosuje środki ochrony roślin, zwłaszcza gdy robi to niezgodnie z przepisami prawa, zaleceniami etykiety oraz zasadami Dobrej Praktyki Rolniczej. Środki ochrony roślin mogą trafiać do wód powierzchniowych i podziemnych ze źródeł miejscowych lub obszarowych.

1. Źródła miejscowe

Źródła punktowe są związane z operacjami przeprowadzanymi podczas prac przygotowawczych do zabiegów ochrony roślin. Powstają one zwykle na terenie gospodarstw, w miejscach przechowywania środków ochrony roślin, sporządzania cieczy użytkowej i czyszczenia opryskiwaczy, a także w wyniku niewłaściwego postępowania z pozostałościami po zabiegach.

2. Źródła obszarowe

Ryzyko przedostawania się środków ochrony roślin do wód powierzchniowych ze źródeł obszarowych jest związane ze znoszeniem cieczy użytkowej podczas zabiegu oraz z ich spływem powierzchniowym, drenażem i wymywaniem z pól. Zjawiska te wywoływane są przez następujące czynniki:

• warunki pogodowe: silny wiatr podczas zabiegu i intensywne opady deszczu po zabiegu
• mała polowa pojemność wodna gleby, czyli ograniczona zdolność gleby do zatrzymywania wody
• ograniczenie przepuszczalności wody na powierzchni gleby, np. zasklepienie, zagęszczenie
• elementy krajobrazu i rzeźba terenu: skłony, dolinki spływu, koleiny lub redliny

Podejmując działania ograniczające ryzyko zanieczyszczenia wody ze źródeł miejscowych oraz obszarowych należy wziąć pod uwagę istotne różnice między nimi.

Przedostawanie się środków ochrony roślin do wody ze źródeł miejscowych jest związane głównie z organizacją pracy w gospodarstwie i zależy bezpośrednio od sposobu postępowania użytkownika/operatora. Na ograniczanie strat środków ma wpływ optymalizacja infrastrukturalnych rozwiązań i wyposażenie gospodarstwa oraz organizacja pracy. Wszystkie czynniki ograniczające zanieczyszczenie wód mogą być kontrolowane.

Możliwość ograniczenia zanieczyszczenia ze źródeł obszarowych zależy od miejsca ich występowania oraz od czynników niezależnych od użytkownika, takich jak ukształtowanie terenu w obrębie zlewni oraz warunki pogodowe i ich oddziaływanie na glebę. Zależy także od obszaru zlewni i powierzchni pól w jej obrębie. Działania, których celem jest ograniczenie ryzyka zanieczyszczenia wód ze źródeł obszarowych często muszą być wdrażane zarówno na poziomie pojedynczego pola lub indywidualnego gospodarstwa, jak i na poziomie całej zlewni i gospodarujących na jej obszarze rolników.

Zanieczyszczenie ze źródeł obszarowych można ograniczyć w zakresie czynników zależnych od człowieka, jednak skrajne warunki pogodowe mogą spowodować, że nie da się go całkowicie uniknąć. Bardzo ważne jest zatem prowadzenie działań, ograniczających ryzyko zanieczyszczenia wynikające z zabiegów agrotechnicznych oraz właściwości i sposobu utrzymania gleby.

Ocenę opryskiwacza w aspekcie bezpieczeństwa stosowania środków ochrony roślin i zapobiegania zanieczyszczeniom miejscowym i obszarowym można przeprowadzić korzystając z poniższej bezpłatnej aplikacji EOS (Environmentally Optimised Sprayer):

Środki ochrony roślin nie stanowią zagrożenia dla wód, jeśli stosujemy je zgodnie z przepisami prawa, instrukcją producenta na etykiecie i zasadami dobrych praktyk. Z podstawowymi zasadami stosowania środków ochrony roślin możesz zapoznać się dzięki poradnikowi „Ewidencja Zabiegów Ochrony Roślin – podstawowe zasady stosowania środków ochrony roślin”, który jest do pobrania TUTAJ.

Poradnik został opracowany z myślą o użytkownikach środków ochrony roślin prowadzących racjonalną ochronę roślin, w której ograniczono do niezbędnego minimum zużycie środków ochrony i ryzyko zanieczyszczenia środowiska.